Nacionalna penzija opet je u fokusu nakon što je jedan popularan bokser u Srbiji osvojio bronzanu medalju pa se postavilo pitanje da li ima pravo na ovaj benefit.
Njegova nacionalna penzija bi, primera radi, ovom trenutku iznosila jednu prosečnu zaradu u Srbiji iz decembra 2023. godine, odnosno 130.405 dinara bruto, iliti, 95.093 dinara neto. Međutim, pravo na nacionalnu penziju dobijaju sportisti koji su osvojili medalje na kontinentalnim takmičenjima u disciplinama koje su olimpijski sport, a iako je boks na Olimpijskim igrama, kategorija u kojoj se borio dotični bokser nije.
Blic preporučuje
Podsetimo, takve penzije se dodeljuju istaknutim pojedincima iz oblasti kulture, umetnosti i sporta za vrhunski doprinos našoj zemlji. Dodeljuje je Vlada Republike Srbije na predlog državne komisije i to su doživotna, neprenosiva mesečna primanja.
Kada je reč o umetnosti i kulturi, nacionalne penzije se odnose na mesečne isplate autorima iz oblasti književnosti, muzike, vizuelnih i izvođačkih umetnosti i filma. Nacionalne penzije za kulturu i umetnost su u 2023. u proseku iznosile 73.114 dinara.
Isto tako, svaki sportista koji osvoji neku medalju na međunarodnom takmičenju ili ispuni jedan od uslova koje propisuje država ostvario je pravo na nacionalnu penziju. Iznos ovih primanja varira u zavisnosti od postignuća sportiste, te se one mogu kretati od oko 84.000 dinara, pa i do preko 252.000 dinara. Sportisti imaju mogućnost da od države dobiju još novca, odnosno takozvane nagrade u iznosu od 10.000 do 45. 000 evra.
Nacionalne penzije počele su da se dodeljuju 2006. godine, na predlog tadašnjeg ministra kulture Vojislava Brajovića. Privremeno su ukinute 2013. godine, pa su ponovo aktivirane 2021. na predlog tadašnje ministarke kulture Maje Gojković. Dok je u početku broj mogućih dobitnika bio neograničen, prema važećim direktivama penziju za vrhunski doprinos nacionalnoj kulturi i kulturi nacionalnih manjina može da dobije samo 20 umetnika godišnje.
Foto: Andrija Vukelić / RAS Srbija
Uslovi za sportsku nacionalnu penziju
Kao glavni uslov da sportisti dobiju za primanja u starosti u Uredbi o nacionalnim sportskim priznanjima i novčanim nagrada je istaknuto osvajanje zlatne, srebrne ili bronzane medalje na Olimpijskim igrama, Paraolimpijskim igrama, Šahovskoj olimpijadi, svetskim i evropskim prvenstvima u olimpijskim i paraolimpijskim sportskim disciplinama i svetski rekord u olimpijskim i paraolimpijskim sportskim disciplinama, kao i učešće u finalu DEJVIS kupa ili FED kupa Međunarodne teniske federacije.
Takođe, uredbom su obuhvaćene i sportske organizacije iz Srbije koje su u okviru evropskog klupskog prvenstva najvišeg nivoa ostvarile relevantan rezultat.
Koliki je iznos nacionalne penzije za sportiste?
Iznosi nacionalne penzije se razlikuju u zavisnosti od toga da li je sportista osvojio zlatnu, srebrnu ili bronzanu medalju, kao i od takmičenja na kom je sportista osvojio nagradu, kao i od iznosa prosečne neto zarade u Srbiji.
Nacionalne penzije za sportiste se računaju na sledeći način:
Zlatna medalja
- Tri prosečne neto zarade u Srbiji za mesec decembar prethodne godine za zlatnu medalju na Olimpijskim igrama, Paraolimpijskim igrama ili Šahovskoj olimpijadi (trenutno: 252.681 dinar)
- Dve i po prosečne neto zarade za decembar prošle godine za zlato na svetskom prvenstvu (trenutno: 210.567 dinara)
- Dve prosečne neto zarade za mesec decembar za zlato na evropskom prvenstvu (trenutno: 168.484 dinara)
Foto: Oliver Bunić / Ringier
Srebrna medalja
- Dve i po prosečne neto zarade za decembar prošle godine za srebro na Olimpijskim igrama, Paraolimpijskim igrama ili Šahovskoj olimpijadi (trenutno: 210.567 dinara)
- Dve prosečne neto zarade za decembar prošle godine za srebro na svetskom prvenstvu (trenutno: 168.484 dinara)
- Jedna i po prosečna neto zarada za decembar prošle godine za srebro na evropskom prvenstvu (trenutno: 126.340 dinara)
Bronzana medalja
- Dve prosečne neto zarade za decembar prošle godine za bronzu na Olimpijskim igrama, Paraolimpijskim igrama ili Šahovskoj olimpijadi (trenutno: 168.484 dinara)
- Jedna i po prosečna neto zarada za decembar prošle godine za bronzu na svetskom prvenstvu (trenutno: 126.340 dinara)
- Jedna prosečna neto zarada za decembar prošle godine za bronzu na evropskom prvenstvu (trenutno: 84.227 dinara)
Uslovi za nacionalnu penziju u kulturi i umetnosti
Ministarstvo kulture i informisanja upućuje javni poziv za dodelu priznanja umetniku, odnosno stručnjaku u kulturi, za vrhunski doprinos nacionalnoj kulturi odnosno kulturi nacionalnih manjina, piše Danas.
U toku javnog poziva, Reprezentativna udruženja u kulturi dostavljaju Ministarstvu obrazložene Predloge umetnika odnosno stručnjaka u kulturi, koji ispunjavaju uslove za dodelu Priznanja.
Foto: Shutterstock / Ringier
Pravo na Priznanje može ostvariti umetnik, odnosno stručnjak u kulturi, državljanin Srbije, koji je dao vrhunski doprinos nacionalnoj kulturi, odnosno kulturi nacionalnih manjina, pod uslovom:
- da je doprineo razvoju kulturnih vrednosti u Srbiji odnosno njenoj međunarodnoj afirmaciji;
- da je dobitnik najznačajnijih nagrada i priznanja, shodno listi koju utvrđuju reprezentativna udruženja, svako za svoje područje kulture, i to:
- republička nagrada za poseban doprinos razvoju kulture,
- nagrada za životno delo,
- stručne nagrade sa međunarodnih festivala,
- nagrade sa festivala i manifestacija od republičkog značaja,
- stručne nagrade udruženja,
- lokalne nagrade i društvena priznanja,
- druge stručne međunarodne i domaće nagrade i priznanja iz područja kulture;
- da ima obrazloženu ocenu vrednosti doprinosa u oblasti kulture u područjima kulture za koja se dodeljuje Priznanje, koju daju umetnička i strukovna udruženja, ustanove kulture, te obrazovne i naučne ustanove.
- da je ostvario pravo na penziju.
Foto: Aleksandar Stanković / Ringier
Pravo na Priznanje može steći umetnik, odnosno stručnjak u kulturi za sledeća područja kulture:
- književno stvaralaštvo;
- književno prevodilaštvo;
- muzičko stvaralaštvo;
- muzička interpretacija;
- likovna umetnost;
- primenjena i vizuelna umetnost, dizajn i umetnička fotografija;
- filmska umetnost i audio vizuelno stvaralaštvo;
- pozorišna umetnost – scensko stvaralaštvo i interpretacija;
- opera, muzičko scensko stvaralaštvo i interpretacija;
- umetnička igra (klasičan balet, narodna igra i savremena igra);
- digitalno stvaralaštvo i multimedija;
- arhitektura;
- prevođenje stručnih i naučnih tekstova;
- izvođenje muzičkih, govornih, artističkih i scenskih kulturnih programa;
- istraživanje, zaštita, korišćenje, prikupljanje i predstavljanje nepokretnog kulturnog nasleđa;
- istraživanje, zaštita, korišćenje, prikupljanje i predstavljanje pokretnog kulturnog nasleđa;
- istraživanje, zaštita, korišćenje, prikupljanje i predstavljanje nematerijalnog kulturnog nasleđa;
- filmske i televizijske delatnosti;
- naučnoistraživačka i edukativna delatnost u kulturi;
- bibliotečko-informaciona delatnost;
- izdavaštvo;
- produkcija kulturnih programa i dela.
(Izvor: Blic Biznis, Danas)